Posts by Marcin Matczak

Nagłe przyspieszenie KRS – kalendarze, sędziowie i pomniki

8 Comments read Prawo

Dzisiejsze przyśpieszenie prac nad wyborem sędziów SN wiele mówi o tym, co jest obecnie ważne dla polskich władz.

Obwieszczenie Prezydenta (zresztą nieważne, ze względu na brak kontrasygnaty) rozpoczęło procedurę wyboru sędziów na przełomie czerwca i lipca. Mniej więcej w tym samym czasie Kancelaria Sejmu ogłosiła konkurs przetargowy na dostawę kalendarzy kieszonkowych dla posłów na rok 2019. Konkurs na sędziów SN zostanie rozstrzygnięty jutro, a konkurs na kalendarze ciągle trwa. Okazuje się, że polskie władze poświęcają więcej czasu wyborowi kalendarzy kieszonkowych niż sędziów najwyższego organu sądowego, decydującego o ważności wyborów. W pewnym sensie nic w tym dziwnego – wybór kalendarzy ma pewnie dla posłów jakieś znaczenie, bo mogą bez niego zapomnieć o ważnym spotkaniu. Wybór sędziów większego znaczenia nie ma, bo decyzje w państwie bez podziału władz i tak są podejmowane gdzie indziej.
 
Tymczasem konkursy naprawdę ważne dla obecnej władzy oparte są na głębokim i długim namyśle. Na przykład konkurs na projekt pomnika smoleńskiego rozpoczął się 26 kwietnia 2017 roku, a rozstrzygnięto go niemal sześć miesięcy później, 20 października 2017 roku.  Szkoda, że namysłowi nad wyborem sędziów SN nie poświęcono choćby połowy tego czasu. Przecież ten wybór to też wybór jakiegoś pomnika – niestety, jest to pomnik upadku państwa.
 
I jeszcze do sędziów zasiadających w niby-KRS. Kogo reprezentujecie? Sędziowie SN, których powinniście reprezentować w KRS, bo reprezentujecie tam przecież wszystkich sędziów, zawiesili działanie niektórych przepisów ustawy o SN, a inni sędziowie, ci zasiadający w Trybunale Sprawiedliwości, mogliby sprawę procedury powoływania do SN we wrześniu wstrzymać. Dlaczego nie pozwolicie im tego zrobić? Dlaczego działacie wbrew innym sędziom? I nie mówcie mi, że robicie to w interesie wymiaru sprawiedliwości i dla jego efektywności. Że chcecie możliwie szybko uzupełnić wakaty w SN, żeby mógł „normalnie” działać. U Prezydenta RP leżą od ponad roku kandydatury do SN zaproponowane przez poprzednią KRS. Czy sędzia Mazur, przewodniczący KRS, zatroskany on obsadę SN, nie powinien zaapelować do Prezydenta powołanie tych sędziów, skoro SN ich potrzebuje? 
 
Odpowiedź na powyższe pytania jest prosta – nie chodzi o reprezentowanie sędziów, ani o skuteczne działanie SN. Chodzi o realizację agendy politycznej rządu – po to mamy obecnie KRS. I do pełnienia tej funkcji rzeczywiście nie musi być ona członkiem europejskiej sieci rad sądownictwa.

Antyintelektualizm  jako element współczesnego faszyzmu – 10 cytatów z Jasona Stanleya

2 Comments read Filozofia, Idee
 
 

Rysunek – Aleksandra Lechańska

J. Stanley, filozof z Uniwersytetu Yale, udzielił wywiadu na temat swojej książki „Jak działa faszyzm”. Poniżej 10 najlepszych cytatów z tej rozmowy, która dotyczy także Europy Środkowej i Wschodniej, a w szczególności tendencji antyintelektualnych i antyuniwersyteckich. Z tych cytatów wynika jasno, że faszyzm nie jest formacją historyczną, ale raczej stanem umysłu, którego często i boleśnie doświadczamy współcześnie.

1. „Kraj, który nie jest faszystowski, może mimo to doświadczać faszystowskiej polityki. Taka polityka jest oparta na usilnym staraniu, aby podzielić społeczeństwo i zdemonizować niektóre jego grupy.”

2. „Polityka faszystowska potrzebuje demonizowania pewnych grup jako wrogów (np. sędziów – przyp. MM), co oczywiście wymaga rozprzestrzeniania uproszczeń i fałszów na ich temat.”

3. „J. Stanley identyfikuje 10 filarów faszystowskiej polityki, a wśród nich „mityczną przeszłość”, propagandę i odwoływanie się do idei „bastionu” czy też centrum tożsamości narodowej („heartland”). Jednym z filarów polityki faszystowskiej jest także antyintelektualizm.”

4. „Faszystowski antyintelektualizm umieszcza tradycję wyselekcjonowanego narodu, jego dominującej grupy, ponad wszystkimi innymi tradycjami. Faszystowski antyintelektualizm prezentuje bardziej skomplikowane wizje tradycji jako demoralizujące i niebezpieczne (vide: pełna wizja historycznych relacji polsko-żydowskich – przyp. MM). Bardzo docenia mitologizowanie przeszłości narodu i wymazywanie jego problematycznych elementów (vide: Jedwabne – przyp. MM).”

5. „Polityka faszystowska chce zastąpić prawdę mitem. Przekształca system edukowania w system metod gloryfikowania ideologii  i dziedzictwa tradycyjnie rządzącej klasy.”

6. „W polityce faszystowskiej uniwersytety, które prezentują bardziej złożoną i adekwatną wersję historii i aktualnej rzeczywistości, są atakowane za to, że są miejscami krytyki dominujących tradycji i praktyk.”

7. „Faszystowska ideologia koncentruje się na lojalności wobec władzy bardziej niż na prawdzie. W faszystowskim myśleniu uniwersytet jest po prostu jeszcze jednym narzędziem legitymizowania rozmaitych nieliberalnych hierarchii, powiązanych z historycznie dominującymi tradycjami.”

8. „Ponad wszystko, misją uniwersytetu jest prawda. W przeciwieństwie do tego, ideologia faszystowska rozprowadza mit. Jest to, przykładowo, mit kulturowej bądź etnicznej wyższości pewnych grup, mit patriarchatu, rozmaite historyczne mity dotyczące narodowej przeszłości i wymazanie wszelkich grzechów popełnionych w imieniu dominującej narodowej ideologii.”

9. „Poprzez ostre ataki na tych, którzy chcą pokazać prawdę w jej całej złożoności, organizacje prawicowe podważają potrzebę poszukiwania prawdy. To jest właśnie esencja antyintelektualizmu: atak na prawdę.”

10. „Doświadczamy obecnie światowego nacjonalistycznego ataku na liberalizm, który obejmuje także ataki na uniwersytety, cechujące się globalnym, kosmopolitycznym etosem (vide: ataki Orbana na Uniwersytet Środkowoeuropejski w Budapeszcie – przyp. MM) (..) Jeśli uniwersytety mają utrzymać swoje dotychczasowe wartości, kluczowe dla osób nimi zarządzających będzie nieuleganie naciskom, w szczególności ochrona tych kontrowersyjnych akademików – jakiejkolwiek ideologicznej maści by nie byli – którzy kwestionują status quo.”

A tu link do całego wywiadu w oryginale: https://www.insidehighered.com/news/2018/08/15/author-discusses-his-new-book-anti-intellectualism-and-fascism

Jak prowadzić kampanię wyborczą na stanowisko sędziego w Polsce po 2015 roku – przykład prof. Zaradkiewicza i mec. Tomczyńskiego

6 Comments read Idee, Prawo

 

24 października 2016 przestawiłem w poście na FB krótką analizę konta Twitter prof. Kamila Zaradkiewicza (konta, niestety, już nieistniejącego). Wskazałem wtedy, że podejmuje on wiele aktywności, które przedstawiają go jako idealnego kandydata na sędziego TK. Sformułowałem nawet 10 rad dla kogoś, kto prowadziłby kampanię wyborczą w celu uzyskania stanowiska sędziego w Polsce po roku 2015 (wszystkie rady zostały oparte na autentycznych wpisach prof. Zaradkiewicza). Rady te przypominam poniżej, a robię to dlatego, ponieważ w ślady K. Zaradkiewicza idzie obecnie mec. Adam Tomczyński, kandydat na sędziego SN. Ale najpierw przypomnijmy rady oparte na profilu K. Zaradkiewicza:

1.  Wybierz sobie hasło, które brzmi wystarczająco niezłomnie i twardo, ale jednocześnie inteligencko: na przykład „Do tych, co mają tak za tak, nie za nie — Bez światłocienia”

2.  Pokaż ludzką, ale i tradycyjną twarz – zamieszczaj fotografie z rodziną, najlepiej w tradycyjnych, góralskich strojach.

3.  Jeśli masz konto na Twitterze, retweetuj oficjalne wypowiedzi Prezydenta RP, który mówi, że próba skoku na TK nie może stanąć na przeszkodzie ważnym zmianom dla Polski. Dodaj piękne zdjęcie charyzmatycznego Prezydenta.

4.  Bądź wierny i nie bój się okazywać emocji – ze wszystkich możliwych ludzi, którym można okazać szacunek, okazuj go żołnierzom wyklętym; opisz ze szczegółami swój osobisty proces żałoby po katastrofie smoleńskiej.

5.  Bądź bezstronny – ze wszystkich ludzi, których można krytykować, krytykuj wyłącznie obecnego Prezesa TK Rzeplińskiego i byłego prezesa TK Stępnia, no może jeszcze Sorosa, Borysa Budkę z PO i Fundację Batorego, no i generalnie wszystkich krytykowanych przez Prawo i Sprawiedliwość.

6.  Bądź zdecydowany, nie bierz jeńców – jeśli ktoś broni Trybunału, nawet jeśli jest Prezesem francuskiego czy niemieckiego sądu konstytucyjnego, napisz wyraźnie, że obaj są socjalistami, wklej na profil informację, że sąd konstytucyjny Twojego kraju był komunistyczną instytucja fasadową; popraw wskazaniem, że TK jest winny dzikiej reprywatyzacji, a co.

7.   Nie wstydź się swojej wiary – przypomnij od czasu do czasu, że brakuje w wolnej Polsce głosu księdza Popiełuszki. Wklej zdjęcie Księdza z młodości.

8.   Bądź wrażliwy na ludzką krzywdę – poinformuje oficjalnie, że zacząłeś śledzić profil Misiewicza w momencie, kiedy stał się on przedmiotem bezpardonowych ataków.

9.   Wspieraj tych, którzy ciebie wspierają – jeśli ktoś pisze, że powinieneś zostać sędzią TK, pokaż wszystkim kilkadziesiąt razy, że ludzie naprawdę chcą, żebyś został sędzią, a nawet zbierają w tym celu podpisy.

10. Bądź w tym wszystkim wstrzemięźliwy i taktowny – nigdy nie mów, że chcesz zostać sędzią, ani jakie są twoje sympatie polityczne, bo to byłoby zbyt oczywiste.

Jak powiedziałem, mec. Tomczyński ewidentnie skorzystał z moich rad! Na jego profilu na Twitterze (@artomczynski) w ostatnim czasie, już po ogłoszeniu kandydowania do SN, zauważamy następujące aktywności:

– mocne zainteresowanie Rotmistrzem Pileckim („patriotyczny rock, pieśń o ROTMISTRZU, polecam”, „WITOLD PILECKI – dzięki”),

– wyraźne przeciwstawienie zdrowego, polskiego patriotyzmu zgniłej sympatii do Unii Europejskiej: „[cytat z innej osoby: „gdy słyszę Odę do radości to drżę”] – ja drżę i zatrzymuję się na dźwięk polskiego hymnu.”

– krytykę kulinarną polityków PO („Bronisław  Komorowski – bigos, Ewa Kopacz – kotleciki ładnie pachną, Rafał Trzaskowski – dżem (…) I jak ich wszystkich traktować poważnie?”)

– analizy porównawcze stanu praworządności w Polsce i za granicą („kornik, policja, sądy – u nas to naruszenie prawa UE, u nich to NORMALKA”)

– mocne wsparcie dla kampanii Patryka Jakiego („ma zdrowie i ma słuchaczy”, „Jaki bije Trzaskowskiego na głowę naturalnością i otwartością, no i ODDAJE kamienice”),

– bezpośrednie, wyraźne uwielbienie dla Premiera: „Morawiecki trafia do ludzi – bardzo dobre przemówienie w Sandomierzu”, „tak, ma tę umiejętność człowiek z elit, człowiek z banku, a przypatrzył się Beacie i Dudzie – jest dobrze”.

Ten ostatni element nieco mnie zaniepokoił – pomyślałem, że może jest mec. Tomczyński, kandydat na apolitycznego sędziego SN, jednak zbyt bezpośredni w deklarowaniu swoich politycznych sympatii. Może jest to jednak zbyt grubymi nićmi szyte? Kamil Zaradkiewicz, jak wskazałem w radzie nr 10, był przecież jednak bardziej wstrzemięźliwy…

Ale w końcu zrozumiałem, że nie doceniam mecenasa. Przecież Kamil Zaradkiewicz swoją kampanię wyborczą na sędziego TK przegrał! Może właśnie ta wstrzemięźliwość go zgubiła? Mec. Tomczyński jak każdy inteligentny człowiek uczy się na błędach i opowiada się jednoznacznie za  jedyną słuszną siłą polityczną. Co za spryt!

Działania obu panów dowodzą, że chyba jednak powinniśmy w Polsce, wzorem USA, wprowadzić powszechne wybory na niektóre stanowiska sędziowskie. Ależ byłaby to fascynująca kampania wyborcza!

PS. Zawsze, kiedy napiszę ironiczny i sarkastyczny post, zastanawiam się, czy go otwartym tekstem jednak nie wyjaśnić. Ale odrzucam tę pokusę. Trzeba wierzyć w ludzką inteligencję.

Polityka Insight staje się symetrystyczna w sprawie zamachu na praworządność

2 Comments read Prawo

Zauważam, że popularny i profesjonalny serwis informacyjny Polityka Insight staje się bardzo symetrystyczny w kwestiach polskiej praworządności. We wtorek opublikował artykuł pt. „Prawnicy podzieleni w sprawie SN” . Odnoszę się do tego artykułu z dwóch powodów – po pierwsze, jest on nierzetelny, po drugie jestem w nim wspomniany.

Główna teza artykułu jest taka, że sprawa zagrożenia polskiej praworządności jest niejednoznaczna, bo zdania prawników są podzielone. Są bowiem zarówno prawnicy krytykujący rząd, jak i wspierający.

Z jednej strony autorzy artykułu pokazują środowiska polskich adwokatów i radców prawnych: są krytyczni, bo oba samorządy podjęły jasne uchwały krytyczne w sprawie kandydowania do SN, ale są… nieskuteczni, bo niektórzy radcowie i adwokaci jednak kandydują. Autorzy mają jednak problem z pokazaniem oficjalnych stanowisk radców prawnych i adwokatów, którzy popieraliby zmiany dotyczące SN.

Z drugiej strony – prawników popierających rząd – autorzy pokazują pracowników Ministerstwa Sprawiedliwości, np. prof. Kamila Zaradkiewicza. Ten akurat popiera zmiany w SN i jest skuteczny, bo sam kandyduje. Oprócz niego po stronie wspierających rząd mamy grono „niezależnych” (mój cudzysłów) prawników-naukowców, o takich nazwiskach, jak Muszyński, Manowska, czy Bosek. Wszyscy są w sposób oczywisty związani z politykami PiS albo wprost dla nich pracują. Ale ich zdanie jest w artykule przeciwstawione zdaniu niezależnych samorządów prawniczych.

Artykuł daje nam wiec obraz dość zbalansowanej równowagi zdań: Zaradkiewicz i spółka vs. dwie, liczące kilkadziesiąt tysięcy prawników korporacje. Można by zburzyć ten zbalansowany obraz twierdzeniem, że nie wszyscy pracownicy Ministerstwa Sprawiedliwości i prawnicy powiązani z rządem kandydują do SN, więc może jednak nie wszyscy popierają zmiany wprowadzane przez rząd. Byłby to jednak równie rzetelny argument jak ten, że kandydowanie niektórych radców i adwokatów oznacza poparcie dla tych zmian przez adwokatów i radców prawnych w ogóle. Ale zostawmy tę kwestię.

Podstawowe pytanie brzmi: dlaczego artykuł do grupy prawników krytykujących rząd kwalifikuje radców i adwokatów, a do grupy popierających kwalifikuje, jak piszą autorzy, „autorytety naukowe”? Dlaczego w pierwszej grupie nie wspomina się autorytetów naukowych? Bo zburzyłoby to symetrystyczny, fałszywy balans? Dlaczego artykuł nie wspomina kilkunastu uchwał polskich wydziałów prawa, krytycznych pod adresem zmian w polskiej praworządności? Dlaczego nie padają w artykule nazwiska takich krytyków, jak Strzembosz, Zoll, Łętowska, Zimmermann, Wyrzykowski, czy Sadurski? Skoro po stronie popierających wskazuje się naukowców, dlaczego nie robi się tego po stronie krytyków? Czy były jakiekolwiek uchwały polskich wydziałów prawa popierające zmiany w polskim wymiarze sprawiedliwości wprowadzane przez PiS?

Oczywiście, autorzy odpowiedzą: piszemy o radcach prawnych i adwokatach. Ale dlaczego tylko o nich? A nawet jeśli o nich: dlaczego artykuł pomija list kilkuset partnerów polskich kancelarii, także radców i adwokatów, krytykujących zmiany w SN, a kierowany do Prezydenta?

Niestety, trudno zrozumieć, dlaczego żadnej z tych kwestii artykuł nie porusza. Pokazuje za to, że po stronie krytyków najbardziej aktywni są adwokat Giertych i radca prawny Matczak. Pomijam już fakt, że moją krytykę zawsze formułowałem jako profesor UW, nie jako radca prawny. Artykuł pokazuje, że krytyka Giertycha i Matczaka nie jest do końca wiarygodna, bo jest polityczna. Wszak Giertych aktywnym politykiem był, a Matczak… No cóż, wprawdzie nie był, ale chyba będzie. Autorzy piszą tak:

„Giertych jest b. politykiem i adwokatem czynnych polityków, a Matczakowi przypisuje się ambicje polityczne.”

„Przypisuje się”? Wygodna bezosobowa forma gramatyczna. Czy naprawdę rzetelny dziennikarz może zrównać czyjąś wieloletnią aktywność polityczną, w tym udział w rządzie PiS, i fakt, że mnie „przypisuje się” polityczne ambicje? Czy rzetelny dziennikarz może uznać, że stan „przypisywania” osłabia wiarygodność argumentów tak, jak formułowanie argumentów przez rzeczywistego polityka? Wreszcie, czy rzetelny dziennikarz nie powinien wskazać, że wyraźnie, publicznie oświadczyłem, że żadnych ambicji politycznych nie mam? Te pytania są oczywiście retoryczne.

Smutną prawdą jest to, że artykuł ustawia sobie relacje między prawniczymi krytykami rządu i zwolennikami jak chce – a chce, żeby wyszła mu symetrystyczna równowaga: adwokat-polityk Giertych i radca prawny-polityk in spe Matczak z jednej strony oraz autorytet naukowy prof. Zaradkiewicz z drugiej. A poza tym nic i nikt.

Konkluzja artykułu jest następująca: „To osłabia wiarygodność protestu środowiska prawniczego i działa na korzyść rządu, który może przekonywać wyborców, że prawnicy są podzieleni w ocenie zmian, a krytycy mają prawo do swoich opinii, ale nie muszą mieć racji.”

Rozumiem, że wśród prenumeratorów Polityki Insight są ludzie popierający rząd, a podobno nawet sam premier. Rozumiem, że lubią sobie oni przeczytać, że coś działa na ich korzyść. Ale teza Polityki Insight, że prawda w sprawie zamachu na SN leży pośrodku, bo prawnicy są podzieleni, jest podwójnie fałszywa. Po pierwsze, polscy prawnicy nie są podzieleni, ale jednoznaczni w swojej krytyce tych zmian. Po drugie, prawda w sprawie zamachu na polską praworządność nie leży pośrodku, ale leży tam, gdzie leży: zamach jest zamachem i nigdy w naszej historii takiego zamachu nie było.

W związku z tym wszystkim proponuję dziennikarzom Polityki Insight napisanie w kolejnym numerze artykułu zatytułowanego „Polscy lekarze podzieleni w sprawie szczepionek”. Na pewno da się znaleźć jakiegoś doktora wspierającego antyszczepionkowców i zestawić go ze stanowiskiem samorządu lekarskiego. A potem pokazać, że stanowisko samorządu jest nieskuteczne, bo przecież nie wszyscy się szczepią. Powodzenia!

Pomnikowa inwazja konstytucyjnych fartuszków

5 Comments read Prawo

Rysunek – Aleksandra Lechańska

 

Każda władza o zapędach autorytarnych boi się ośmieszenia jak diabeł święconej wody. Pewnie dlatego policja chce ścigać ludzi, którzy ubierają pomniki w fartuszki z napisem „Konstytucja” i tych, którzy naklejają na budynki biur poselskich naklejki „PZPR”. Takie działania stanowią podobno znieważenie pomników i niszczenie mienia. Uważam te zarzuty za bezpodstawne. Nie tylko dlatego, że uznawanie konstytucyjnych fartuszków za „banery reklamowe” (a tak przecież kwalifikuje je policja) jest żywcem wyjęte z Monty Pythona. Nawiasem mówiąc reklama Konstytucji jest niewątpliwie w opinii partii rządzącej reklamą sprzeczną z dobrymi obyczajami, a także – ponieważ Konstytucja ustala kadencję I Prezes SN – z przepisami prawa. W szczególności reklama Konstytucji, zwłaszcza artykułu o 6-letniej kadencji I Prezes SN, jest sprzeczna z ustawą o Sądzie Najwyższym. Dlatego pewnie policja ją ściga.

Akcje fartuszkowa i naklejkowa mają charakter artystycznych happeningów i jako takie korzystają z ochrony prawnej związanej z wolnością wypowiedzi i wyrażania poglądów. Wolność wypowiedzi chroni nie tylko wolność słowa, ale wolność dokonywania wszelkich aktów mowy, nawet takich, do których dokonania nie trzeba użyć słów. Chronionym przez tę wolność niewerbalnym aktem mowy może być trzymana w trakcie hymnu narodowego w górze zaciśnięta pięść, polubienie postu na Facebooku (like) czy spalenie flagi.

W związku z tym ostatnim przypadkiem warto przywołać znaną amerykańską sprawę  Texas v. Johnson, w której za działanie chronione swobodą wypowiedzi Sąd Najwyższy USA uznał spalenie amerykańskiej flagi w proteście przeciwko zaangażowaniu wojennemu USA. Spalenie flagi to rzeczywiście zniszczenie mienia i  znieważenie, a jednak uznano to za działanie usprawiedliwione. Jak stwierdził sędzia Brennan:

„Jeżeli jest jakaś fundamentalna zasada, na której opiera się swoboda wypowiedzi, jest nią twierdzenie, że rząd nie może zabronić wyrażania jakiejś idei po prostu dlatego, że społeczeństwo uznaje ją za obraźliwą bądź nieprzyjemną”.

Ochrona, jaką w prawie amerykańskim otacza się wolność wypowiedzi, jest oczywiście dalej idąca niż w Europie. Z drugiej strony jednak w przypadku fartuszków na pomnikach i naklejek na biurach nie mamy  do czynienia ze zniszczeniem mienia (fartuszki z Konstytucją i naklejki można łatwo usunąć). Napis „Konstytucja” na pewno nie jest obraźliwy, a nazwa „PZPR” jest skrótowym wyrażeniem opinii o działaniach posłów partii rządzącej wobec sądownictwa, które nawet w opinii Komisji Weneckiej zostały porównane do działań podejmowanych w Związku Radzieckim. Ponadto, do osób pełniących funkcje publiczne powinno się w zakresie zniewagi stosować zasadę „grubej skóry” – innymi słowy w ich krytyce można sobie pozwolić na więcej.

Zupełnie absurdalny jest także zarzut, że posługiwanie się skrótem „PZPR” na naklejkach jest promowaniem totalitaryzmu. Zarzut ten wpisuje się w inne, popularne ostatnio działania, polegające na takim przekwalifikowaniu danej sytuacji, aby podpadła pod określony paragraf. Jakiś czas temu przykładowo pozostawienie zapalonych zniczy pod biurem poselskim uznano za „zaśmiecanie”. Takie ruchy są manipulacją, która wyrywa dane działanie z jego kontekstu kulturowego i odrywa od zamiaru osoby, która tych działań dokonuje. Na wagę obu tych elementów zwracała w swoich analizach akcji fartuszkowej prof. Ewa Łętowska, słusznie wskazując, że każdą wypowiedź, każdy akt mowy  należy oceniać w kontekście. Ten zaś wskazuje, że intencją intencją używającej skrótu „PZPR” było oskarżenie kogoś o działanie podobne do działania PZPR. To oznacza, że skrót „PZPR” został użyty pejoratywnie. Jako taki nie może być uznany za propagowanie czegokolwiek – promowanie polega przecież na przedstawianiu czegoś w pozytywnym, nie negatywnym świetle. Kiedy nazywam kogoś faszystą, bo nie akceptuję jego działań, to przecież nie propaguję faszyzmu, tylko potępiam faszyzm, bo odnoszę to słowo do negatywnego zachowania.

Wszystkie powyższe argumenty prowadzą do konstatacji, że policja i prokuratura nie powinny wspomnianych akcji ścigać, a jeśli będą, sądy powinny ludzi biorących udział w tych akcjach uniewinniać stosując bezpośrednio konstytucję. Inną sytuacją jest rzeczywiste niszczenie mienia, na przykład pisanie sprajem na murach budynków – takie działanie jest wandalizmem. Nie jest ono także konieczne dla zachowania możliwości swobodnego wyrażania swoich poglądów, bo istnieją – jak pokazano – bardziej łagodne a równie skuteczne środki ekspresji, takie jak moje ulubione konstytucyjne pomnikowe fartuszki.

Diabeł ubrał się w ornat i na mszę dzwoni

0 Comment read Prawo

Prokuratura przystąpiła do postępowania, na tle którego SN zadał do Trybunału Sprawiedliwości. Oto uzasadnienie:

„W ocenie prokuratury działanie Sądu Najwyższego podjęte w interesie sędziów tego sądu prowadzi do naruszenia interesu skarżącego poprzez niezasadne odroczenie rozpoznania sprawy. Ponadto w opinii prokuratury działania Sądu Najwyższego, w tym decyzja o tak zwanym zawieszeniu działania ustawy, jest jawnym nadużyciem i naruszeniem ustawy zasadniczej. Konstytucja RP nie przewiduje bowiem dla żadnego organu Państwa prawa do zawieszania obowiązujących ustaw””

Jest więc tak – trzyletnie łamanie praworządności nie jest żadnym zagrożeniem dla skarżącego, osłabienie SN, który nie może działać z braku sędziów z niego usuniętych, nie jest zagrożeniem dla skarżącego, ale zadanie pytania do TSUE jest naruszeniem interesu skarżącego. Co więcej, skorzystanie prze SN z obowiązującej w całej Unii od dekad zasady zadawania pytań prejudycjalnych jest działaniem podjętym w interesie sędziów, nie w interesie praworządności.

Prokuratura Zbigniewa Ziobry wykonuje populistyczny ruch, który ma rzekomo bronić jednej osoby w jednym postępowaniu, żeby zaatakować działanie SN podjęte w interesie wszystkich skarżących sprawy do polskich sądów. Ci ludzie, tak jak i skarżący w tej sprawie, mają prawo do rozpatrzenia swojej sprawy przed niezawisłym sędzią i o to walczy SN zadając pytanie do TSUE.

Jednocześnie kolejny raz polska Prokuratura pod kierownictwem Ziobry pokazuje, że nie uznaje prawa UE jako prawa obowiązującego w Polsce i lekceważy jasne orzecznictwo TSUE, na które powołał się SN, a które pozwala zawiesić działanie krajowej ustawy na czas udzielania odpowiedzi przez TSUE. Takie działanie ma podstawę w art. 91 Konstytucji, która wyraźnie ustala, że umowy międzynarodowe, w tym Traktaty UE, mają pierwszeństwo w stosowaniu przed polskimi ustawami. Tak zdecydował Suweren konstytucyjny i do czasu zmiany Konstytucji nikt, a szczególnie prokuratura, nie mają prawa tego kwestionować.

To prawo UE wymaga, aby każda sprawa sądowa była rozstrzygana przez sąd, który nie jest poddawany żadnym naciskom. Dlatego SN pyta, czy sędzia, który oczekuje na decyzję Prezydenta, jest nadal niezawisły w rozstrzyganiu sprawy – a więc między innymi, czy fakt bycia ocenianym przez przedstawiciela władzy wykonawczej nie jest elementem nacisku na sędziego.

Działanie prokuratury jest więc ruchem populistycznym, antyeuropejskim i ma charakter kolejnego osobistego ataku na sędziów. Ich mądre i podjęte w interesie publicznym działanie jest przedstawiane jako działanie szkodliwe.  Taka jest natura propagandy.

Najzabawniejsze jest to, że działanie to jest podejmowane na polecenie człowieka, który już doprowadził do drastycznego spadku efektywności działania polskiego wymiaru sprawiedliwości przez tzw. sprawę irlandzką – od czasu decyzji TSUE w sprawie Celmer wydawanie Polsce podejrzanych na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania będzie znacząco opóźnione. Może więc jednak prokuratura zajęłaby się ściganiem przestępców a nie pojedynczą sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych?

https://wiadomosci.onet.pl/kraj/pk-zglasza-udzial-w-postepowaniu-przed-sn-ws-zabezpieczenia-spolecznego/tq03d7m

Organizujmy konstytucyjne miesięcznice

10 Comments read Idee, Prawo

Rysunek – Aleksandra Lechańska

3 lipca 2018 roku polski kryzys konstytucyjny wszedł w nową fazę a ostatnie zmiany legislacyjne dotyczące Sądu Najwyższego wskazują jasno, że zmierzamy do całkowitego upolitycznienia polskiego sądownictwa.  Niebawem Sąd Najwyższy, któremu kierunek nadawali Adam Strzembosz i Stanisław Zabłocki stanie się Sądem Najwyższym, o którego jakości decydować będą Adam Tomczyński i Stanisław Piotrowicz. Jest jasne, że takiemu obrotowi spraw trzeba się przeciwstawiać. Stąd też nasiliły się w ostatnich tygodniach zbiorowe protesty.

Zastanawia mnie, czy protesty te mogą być bardziej skuteczne. Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba najpierw zdiagnozować kilka ryzyk, które czyhają na protestujących.

Po pierwsze, inflacja protestów. Protesty w sprawie sądownictwa odbywają się niemal codziennie, organizowane przez wiele podmiotów. To powoduje, że powszednieją i rozmieniają się na drobne. Dodatkowo, ponieważ protestów jest wiele i odbywają się w różnych miejscach, dochodzi problem koordynacji i poinformowania o dacie i miejscu, które nie są przecież stałe.

Po drugie, frekwencja. Miedzy innymi z powodu inflacji protestów na niektórych protestach liczba protestujących jest niska. To zniechęca i daje pożywkę do kpin. W mediach społecznościowych zwolennicy rządu z lubością pokazują jakiś niezbyt liczny protest, opatrując go kpiącym „w mieście, które liczy kilkaset tysięcy mieszkańców pod sądem protestuje 14 osób”

Po trzecie fokus, czyli skupienie się na jednym temacie. W sposób naturalny spontanicznie organizowane protesty przyciągają ludzi walczących o rozmaite ważne publiczne sprawy. Z tego powodu coraz częściej w czasie protestów, zwłaszcza w Warszawie, pojawiają się wystąpienia związane nie tyle bezpośrednio z praworządnością, co z innymi ważnymi społecznie tematami. W proteście, w którym brałem udział w lipcu, bezpośrednio przed moim wystąpieniem ze sceny dość agresywnie mówiono o klerykalizacji życia publicznego w Polsce. W rozmowie z kolegą, który aktywnie działa w Klubie Inteligencji Katolickiej, usłyszałem, że on i wielu jego znajomych chętnie poszłoby na protest, ale nie wyobraża sobie protestowania razem z uczestniczkami czarnych marszów, które w czasie protestów wypowiadają się na temat konieczności legalizacji aborcji. Tak złożony jest świat, czy tego chcemy, czy nie. Czy w związku z tym powinniśmy się pokłócić? A może raczej uznać, że obrona praworządności jest wspólnym mianownikiem, który może połączyć tak różne środowiska, jak KiK i aktywistki Czarnego Marszu? Skupmy się więc na tym, co nas łączy, nie na tym, co nas dzieli i w czasie protestów mówmy o praworządności.

Po czwarte, ego organizatorów protestów. Nie mam na myśli konkretnych osób, ale dochodzą mnie słuchy, że pogłębiają się spory pomiędzy liderami kluczowych organizacji odpowiedzialnych za protesty. Ponownie – taki jest świat, że ludzie na tyle odważni, aby publicznie występować w obronie wartości, to jednocześnie ludzie z charakterem i dużym ego. To jest taki psychologiczny pakiet.Powyższe problemy może rozwiązać pomysł, który jest starszy niż polityczna kariera Jarosława Kaczyńskiego: cykliczne, zrytualizowane protesty/marsze, upamiętniające jakieś wydarzenie. Mówią, że pierwszy naprawdę skutecznie zastosował ten pomysł Chomeini, który po rewolucji irańskiej co 40 dni organizował uroczystości upamiętniające męczenników islamskiego przewrotu. W tym ujęciu miesięcznice smoleńskie były po prostu naśladowaniem tej tradycji cyklicznej, długotrwałej mobilizacji grupy wyznającej podobne wartości. A jest to tradycja warta rozważenia, nie ze względu na jej  wyznawców, ale ze względu na mobilizacyjną skuteczność.

Protest organizowany w całej Polsce, w tym samym miejscu (pod Sądem Najwyższym), tego samego dnia (np. 3 dnia każdego miesiąca, aby przypominać o dniu, w którym haniebna ustawa o SN weszła w życie), miałby większą moc i bardziej wyrazistą wymowę. To rozwiązywałoby problem inflacji protestów – nie da się z taką samą siłą i przekonaniem manifestować codziennie, ale siłę można pokazać raz w miesiącu.

Protest organizowany jednego dnia miesiąca w całej Polsce byłby nie tylko bardziej efektywny, ale i bardziej efektowny. Można by rzucić nań wszystkie siły, do odśpiewania hymnu zaprosić pod SN kilkudziesięcioosobowy chór, a na scenę zaprosić tłum znanych ludzi, którzy dzięki swojej rozpoznawalności mogą lepiej dotrzeć z przekazem obrony konstytucji do nieprzekonanych. Jeśli dodatkowo oprawa protestu byłaby podobna do protestów z lipca 2017 roku, podniosła, spokojna, z dodatkiem teatrum w postaci świec, jest szansa na piękną i mądrą uroczystość, która przyciągnie więcej osób, w tym więcej osób młodych. To może rozwiązać problem liczebności.

Sam organizacja cyklicznych, comiesięcznych spotkań nie rozwiąże problemu skupienia się na problemie praworządności i nie rozwiąże problemu konfliktów personalnych wśród organizatorów. Rozwiązaniem tych problemów mogłoby być powołanie honorowego komitetu protestów w obronie demokracji, w skład którego wchodziliby tak powszechnie szanowani ludzie, jak Władysław Frasyniuk czy Henryk Wujec. Komitet zatwierdzałby program protestów i dbał o jednolitość tematyki, która pozwoliłaby uczestniczyć w protestach ludziom o rozmaitej aksjologicznej proweniencji.

Ktoś mógłby powiedzieć, że miesięcznice konstytucyjne to przerost formy nad treścią. Oczywiście, sprawa konstytucji powinna bronić się sama. Ale doświadczenie pokazuje, że sama się nie obroni. Cykliczne, comiesięczne spotkania dałyby ludziom poczucie rytuału i przynależności. Ich powtarzalność miałaby charakter społecznej mantry, wskazującej, że protesty mogą trwać bez końca, co daje siłę.

Powtarzalne, podobne w konstrukcji protesty, rozpoczynane  polskim hymnem i odczytaniem preambuły Konstytucji, a kończone publicznie odczytanym aktem oskarżenia przeciwko politykom łamiącym Konstytucję, miałyby w sobie dużo teatrum, którego potrzebuje praworządność. Już od dawna mówi się, że wartości liberalne, takie właśnie, jak praworządność, muszą być promowane w sposób populistyczny, jeśli mają dotrzeć do szerokich grup społecznych. Dlatego uważam, że powinniśmy zacząć organizować podniosłe konstytucyjne miesięcznice i organizować je tak długo, aż praworządność w Polsce zostanie przywrócona.

Co zrobił dziś SN

12 Comments read Prawo

Rysunek – Aleksandra Lechańska

Polski Sąd Najwyższy zadał dziś sześć pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości UE. To, że mógł to zrobić, nie budzi wątpliwości. To, co wzbudziło dyskusję, to fakt, że Sąd Najwyższy jednocześnie ZAWIESIŁ stosowanie niektórych przepisów ustawy o SN dotyczących przenoszenia sędziów powyżej 65 lat w stan spoczynku. Mógł to zrobić, ponieważ:

– Polska jest od 2004 roku członkiem UE,
– prawo UE jest na mocy Konstytucji prawem polskim,
– kiedy sąd krajowy, który jest także sądem unijnym, rozstrzyga kwestię z elementem międzynarodowym, musi mieć pewność, że jest rzeczywiście sądem unijnym, który z definicji musi być niezależny od polityków, a w związku z tym, czy Polska, zgodnie z art. 19 Traktatu o UE zapewnia skuteczne środki zaskarżenia (skuteczny jest tylko środek kierowany do niezależnego sądu),
– ponieważ Sąd Najwyższy nie ma takiej pewności z powodu zmian w prawie wprowadzonych przez PiS, zadał pytanie do Trybunału Sprawiedliwości,
– mógł, a nawet miał obowiązek przy tym ZAWIESIĆ stosowanie ustawy krajowej do czasu uzyskania odpowiedzi na zadane pytania,
– możliwość takiego działania potwierdzają wcześniejsze orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości – Factortame: C-213/89 i Zuckerfabrik: C-143/88 & C-92/89 – pisał o takiej opcji m.in dr Taborowski,
– organy państwa polskiego, w tym Prezydent i KRS mają obowiązek bezwzględnego podporządkowania się decyzji Sądu Najwyższego, no chyba że chcą wyjść z UE.

Wszystkim zaszokowanym decyzją SN chcę zwrócić uwagę, że żyjemy w XXI wieku, nie w XIX, kiedy sędziowie byli wykonawcami rozkazów władcy. W XXI wieku sędziowie są władzą i dzisiaj to pokazali. Oczekuję, że wszyscy krzykacze, którzy wymagali od sędziów podporządkowania się obowiązującym ustawom, podporządkują się, kiedy takie same ustawy, korzystające z domniemania konstytucyjności, są stosowane przez tych sędziów. W końcu Dura lex sed lex, prawda? Pierwsze wypowiedzi oczywiście wskazują, że polscy politycy zlekceważą decyzję sądu. To najlepiej pokaże, że żyjemy w republice bananowej i że zmierzamy w kierunku całkowitej anarchii.

Trzy spotkania z Lechem Morawskim

11 Comments read Filozofia, Prawo

Aby zrozumieć, jak traktuje prawo i prawników PiS, niekoniecznie trzeba analizować prace Stanisława Ehrlicha, u którego teorii i filozofii prawa uczył się Jarosław Kaczyński. Trzeba raczej studiować poglądy zmarłego rok temu Lecha Morawskiego.

W ostatnich dwudziestu latach los zetknął mnie bezpośrednio z prof. Morawskim trzy razy i za każdym razem było to spotkanie brzemienne w skutkach. Każde z tych trzech spotkań oddziela niemal równo 10 lat i każde z nich mogłoby być początkiem lekcji prawa, której nie da się zapomnieć. Ze względu na duży autorytet Profesora po prawej stronie sceny politycznej te lekcje prawa pokazują, jak prawo i prawników postrzega PiS.

Spotkanie pierwsze

Miało miejsce w roku 1998, kiedy jako student pojechałem na Zjazd Katedr Teorii i Filozofii Prawa do Kazimierza Dolnego. Lech Morawski był już wtedy gwiazdą dyscypliny, w której stawiałem pierwsze kroki. Byłem zafascynowany jego pracami, bo były jak powiew świeżego powietrza – zwłaszcza jego analizy dotyczące śmierci pozytywizmu prawniczego, przedstawione w słynnym artykule „Pozytywizm „twardy”, pozytywizm „miękki” i pozytywizm martwy”. Kiedy schodził z aparatem fotograficznym na szyi Wąwozem Małachowskiego, który z centrum Kazimierza prowadzi do Kuncewiczówki, i zatrzymał się, żeby porozmawiać z naszą grupą, był jak celebryta: autor znany tylko ze swoich dzieł stał przed nami jako człowiek z krwi i kości.

Nie pamiętam tej rozmowy, była zapewne błaha. Ale pamiętam Jego starcie z prof. Andrzejem Batorem w czasie obrad Zjazdu, dotyczące problemu instrumentalizacji prawa. Bator wskazywał, że prawo cechuje INSTRUMENTALNOŚĆ, a więc zdolność do realizacji wartości pozaprawnych. W ostrym wystąpieniu Morawski powiedział, że takie twierdzenie jest banalne. Prawo jak grabie jest narzędziem i jak każde narzędzie służy do realizacji jakichś celów. A w INSTRUMENTALIZACJI, mówił Morawski, chodzi o użycie prawa do realizacji złych celów, na przykład takich, które realizowali komuniści. Bator odpowiedział, że subiektywna ocena wartości, do których realizacji służy prawo, nie powinna być podstawą pozytywnej czy negatywnej oceny instrumentalności.

Po latach sądzę, że dla prof. Morawskiego ocena wartości, które realizuje prawo, była całkowicie obiektywna: prawo jest dobre, kiedy jest instrumentalizowane dla realizacji celów, które prof. Morawski uważał za dobre. To była lekcja pierwsza i od razu pierwsze ostrzeżenie: prawo ktoś może zinstrumentalizować dokładnie to samo, jak komuniści, ale jeśli w swoim mniemaniu realizuje godne cele, taka instrumentalizacja jest dobra. Czy aby na pewno? Takie podejście zakłada możliwość wykorzystania prawa w dowolny sposób, w oparciu o zasadę „cel uświęca środki”, oczywiście pod warunkiem, że ten cel określam ja. Takie podejście w rzeczywistości usuwa prawo z przestrzeni publicznej i zastępuje je polityką. Takie podejście odmawia prawu jakiejkolwiek autonomii i posiadania Arystotelesowskiej „funkcji właściwej” – zbioru celów i funkcji, do którego realizacji zostało stworzone, było tradycyjnie stosowane, a więc celów i funkcji dla niego naturalnych. Taką funkcją właściwą Konstytucji jest między innymi odporność na bycie wykorzystywaną do realizacji chwilowych zachcianek zwykłej większości parlamentarnej. I takiej funkcji można zaprzeczyć, łamiąc Konstytucję bądź interpretując ją w sposób sprzeczny z jej naturalnym celem.

Spotkanie drugie

W roku 2008 odbyło się wyjątkowe seminarium lucieńskie – kolejna tematyczna debata z intelektualistami, organizowana przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Było ono wyjątkowe nie dlatego, że dotyczyło swobody interpretacyjnej prawników, ale dlatego że – prawdopodobnie ze względu na trwający kryzys gruziński – zamiast w Lucieniu odbyło się w Belwederze. Debatę rozpoczął sam Prezydent, prezentując doskonałe rozeznanie w filozoficzno-prawnych pracach Harta i Dworkina. W debacie prof. Morawski argumentował, że normy prawne ustanawiane przez demokratycznie wybrany parlament nie wymagają daleko idącej interpretacji. Ostrzegał, że ta prowadzi do zbyt dużej swobody po stronie prawników. Jego przykład: kiedy ojciec mówi do nastoletniego syna, że ten ma chodzić spać przed 23.00, syn nie ma co w tym rozkazie interpretować.

W odpowiedzi na ten przykład powiedziałem, że współczesne prawo nie jest komunikacją jednokanałową, ale raczej wielokanałową, odpowiadającą tezie prof. Łętowskiej o multicentryczności prawa. Oprócz prawodawcy ustawowego jest jeszcze prawodawca konstytucyjny i prawodawca ponadnarodowy, który wypowiada się np. przez prawo europejskie i umowy międzynarodowe. I ci prawodawcy także mówią do prawnika. Przykład Morawskiego był więc nieadekwatny. Prawnik interpretujący prawo jest jak syn, któremu ojciec kazał być w łóżku przed 23.00, matka kazała się zawsze przygotowywać solidnie do sprawdzianu, który ma na drugi dzień, którego babcia prosiła, żeby poczytał jej książkę, kiedy nie może zasnąć, a dziadek, dawny hipis, zachęcał, by zawsze przede wszystkim był sobą i robił, co w danej sytuacji uważa za słuszne. Rolą prawnika jest oddanie sprawiedliwości wszystkim komunikatom, które prawodawcy z różnych poziomów hierarchii prawa kierują do niego, a nieraz także ustalenie tej hierarchii, jeśli nie jest ona jasno ustalona.

To było drugie spotkanie i druga lekcja: prawnicy, zgodnie z zasadą clara non sunt interpretanda(„to, co jasne, nie wymaga interpretacji”) powinni wypełniać prawo tak, jak wypełnia się rozkazy władcy – posłusznie i bez szemrania. Promujący tę tezę zapominają jednak, że współczesne prawo nie jest już podobne do prostego rozkazu, ale raczej do wielkiego, złożonego projektu budowlanego, stworzonego przez wiele osób i zawartego w różnych dokumentach. Ten projekt musi być zrealizowany w pełni – prawo z poziomu ustaw i rozporządzeń musi być stosowane w sposób zgodny z konstytucją i konwencjami międzynarodowymi. Prawnik stosujący prawo musi pogodzić komunikaty pochodzące z różnych poziomów systemu prawa, stosując między innymi wykładnię prokonstytucyjną i prowspólnotową. Kiedy to robi, nie rości sobie prawa do bycia prawodawcą. Wprost przeciwnie – chce być wierny prawodawcy rozumianego jako autor CAŁEGO prawa, a nie wierny jedynie wyrwanemu z kontekstu zdaniu, które do prawa wprowadził przed chwilą aktualnie rządzący polityk. Prawnik działa więc podobnie jak wykonawca robót budowlanych, który działa zgodnie z zatwierdzonym przez wszystkie strony projektem budowlanym, nie zaś zgodnie z aktualnym kaprysem inwestora.

Spotkanie trzecie

Decyzja Lecha Morawskiego o wejściu do Trybunału Konstytucyjnego na miejsce legalnie wybranych sędziów była dla mnie szokiem. Mogłem zrozumieć, że na miejsca te wchodzą bliżej nieznane osoby, ale jego autorytet był zdecydowanie największy spośród tych osób i w największym stopniu legitymował bezprawie, które zdarzyło się w grudniu 2015 roku. Moje zaskoczenie wynikało z niewiedzy. Lech Morawski był wcześniej mocno zaangażowany w projekty ważne dla PiS, takie jak konferencje smoleńskie. Ponieważ jednak o tym nie wiedziałem, moja reakcja na decyzję Profesora o byciu dublerem była podobna do reakcji pułkownika Stankiewicza w chwili, kiedy w Kiejdanach szanowany przez wszystkich Janusz Radziwił wykrzyknął: Vivat Carolus Gustavus rex…!

Nasze trzecie spotkanie odbyło się w Oksfordzie w maju 2017 roku, w czasie seminarium poświęconego polskiemu kryzysowi rządów prawa. Organizatorzy chcieli mieć w debacie reprezentację dwóch stron polskiego sporu, więc Lech Morawski był naturalnym wyborem, zwłaszcza że dyskusję prowadzili filozofowie prawa. Zajmując miejsce za stołem w sali konferencyjnej Trinity College widziałem Lecha Morawskiego zajmującego swoje miejsce w pierwszym rzędzie, niecałe dwa metry ode mnie. Był to dla mnie trudny moment – znowu byłem studentem z Kazimierzowskiej konferencji, a on był tym samym Lechem Morawskim. Rozpocząłem oświadczeniem, w którym podkreśliłem, że nie chcę, aby mój udział w tej samej konferencji był postrzegany jako akceptacja faktu, że Lech Morawski pełni funkcję sędziego polskiego Trybunału Konstytucyjnego, Obawiałem się, że odpowie agresywnie, tak, jak często mu się to zdarzało w przeszłości, tak jak odpowiedział Andrzejowi Batorowi 20 lat wcześniej. Ale nic takiego się nie stało. Widziałem przed sobą zmęczonego człowieka, który poprosił o głos, aby odnieść się do mojego oświadczenia, dopiero po 1,5 godzinie od jego wygłoszenia. Nick Barber, który prowadził panel, nie udzielił profesorowi głosu wiedząc, że za moment Lech Morawski sam zasiądzie za stołem panelowym, żeby przedstawić swoją wersję wydarzeń i swoją wizję państwa i prawa.

I przedstawił. Była to wizja państwa bez trójpodziału władzy, w której sędzia konstytucyjny nie traktuje siebie jako przeciwwagi dla innych władz, jako osoby, której zadaniem jest zmusić prawodawcę do stanowienia prawa spełniającego konstytucyjne kryteria racjonalności i proporcjonalności. Sędzia w tej wizji państwa jest jednomyślny z prawodawcą – mówi tym samym językiem i myśli tym samym umysłem.

Ponieważ na początku swojego wystąpienia Lech Morawski powiedział, że w czasie swojej wypowiedzi chce bronić tak mocno krytykowanego polskiego rządu, w sesji pytań poprosiłem go, żeby zadeklarował, kogo reprezentuje: Trybunał Konstytucyjny czy rząd. Do końca życia będę pamiętał tę chwilę wahania, która poprzedziła jego krótką, jednowyrazową odpowiedź. W tej krótkiej chwili jeszcze wszystko było możliwe – Lech Morawski mógł w tej krótkiej chwili zdecydować, że są pewne pytania, na które uczony nie może odpowiedzieć inaczej niż nakazuje jego umysł. Lech Morawski jednak odpowiedział sercem: „Both”. I zaczęło się medialne piekło.

Sędzia nie może reprezentować rządu, nawet jeśli wyznaje te same wartości, które wyznaje aktualny rząd. Sędzia sądu konstytucyjnego reprezentuje w każdym czasie obywateli, którzy aktualnie nie mają swojej większościowej reprezentacji w parlamencie. Reprezentuje ich, ponieważ reprezentuje konstytucję, która tych obywateli chroni przed nadużyciem władzy przez rządzącą większość. Policjant nie może skutecznie chronić obywatela, kiedy reprezentuje agresora, który tego obywatela atakuje. Podobnie sędzia konstytucyjny nie może skutecznie chronić obywatela, kiedy jednocześnie reprezentuje polityczną większość naruszającą konstytucję, a więc naruszającą prawa przynależne temu obywatelowi.

Trzy spotkania z Lechem Morawskim to trzy lekcje prawa, których skutki widzimy w „reformach” PiS. Celem tych reform jest realizacja świata, w którym prawo realizuje subiektywne wartości aktualnie rządzących, a nie naturalne dla niego wartości wynikające z konstytucji.  W tym świecie prawo jest wykonywanym bez szemrania rozkazem aktualnie rządzących, nawet jeśli jest sprzeczne z konstytucją, a sędzia nie stoi na straży konstytucji, ale reprezentuje aktualnie rządzących. Takie prawo przestaje być prawem, bo nie da się go odróżnić od polityki. Taki sędzia przestaje być sędzią, bo nie daj się go odróżnić od polityka. Takie prawo nie jest ani prawem twardym, ani prawem miękkim. Takie prawo jest prawem martwym.

Dlatego wolę pamiętać uśmiechniętego Profesora Morawskiego, który w Kazimierzu schodził z góry wąwozem Małachowskiego i był dla nas trochę jak prorok niosący prawdę objawioną o prawniczej hermeneutyce, nie tego zmęczonego i samotnego z Trinity College w Oksfordzie. Chcę Go pamiętać z chwili, gdy czytałem jego książki, w których uczył obrazu prawa zupełnie innego niż ten, który wynikał z moich trzech spotkań. Z czasów, kiedy wartości, Jego zdaniem wchodzące zewsząd do prawa, były jeszcze wartościami, a nie z czasów, gdy stały się antywartościami firmowanymi twarzą komunistycznego prokuratora. Chcę pamiętać Lecha Morawskiego z czasów, kiedy jeszcze wszystko było możliwe i naprawdę mogło potoczyć się inaczej.

 

 

Lex Manowska?

3 Comments read Prawo

W artykule Janusza Schwertnera (link: https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/prof-malgorzata-manowska-zglosilam-swoja-kandydature-do-sadu-najwyzszego-artykul/3m5yz58.amp) czytamy o prof. Małgorzacie Manowskiej, dyrektorce Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury prawdopodobnej kandydatce na I Prezes Sądu Najwyższego.

Autor pisze:

„Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury może wrócić do orzekania, a tym samym – ubiegać się o pracę sędziego Sądu Najwyższego (co za tym idzie – również I Prezesa SN) dzięki zmianie w artykule 77 prawa o ustroju sądów powszechnych.”

Zmiana, o której pisze autor wygląda tak:

Jednostką nadzorowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości jest oczywiście Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury. Oznacza to, że przed tą zmianą prof. Manowska, która jest dyrektorem tej Szkoły, nie mogłaby zostać sędzią SN, a więc i Prezesem SN. Przepis, który jej to uniemożliwiał, obowiązywał od 2012 roku i nagle został zmieniony na ostatnim posiedzeniu Sejmu – przez wykreślenie zaznaczonych powyżej słów.

Podkreśla się to zresztą otwarcie w uzasadnieniu do tej zmiany:

Nie wiem, dlaczego tak się nie stało, ale moim zdaniem informacja ta powinna była trafić na pierwsze strony gazet i czołówki serwisów informacyjnych. Sędziego do SN wybiera niby niezależna KRS, kandydatów na Prezesa SN wybiera Zgromadzenie Ogólne niby niezależnego sądu, a my na długie miesiące przed tymi decyzjami mamy:

  • informacje prasowe o możliwym kandydowaniu prof. Manowskiej na stanowisko I Prezes SN,
  • pochlebne wypowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości (Ł. Piebiak) o kandydatce,
  • zmianę prawa, która umożliwia kandydatce złożenie wniosku do KRS w sprawie jej powołania do SN, a która nie jest uzasadniona, bo KSSiP jest nadzorowana przez Ministerstwo, a więc od niego zależna, a przecież sędzia powinien być niezależny,
  • informację, że kandydatka złożyła do KRS wniosek o powołanie jej do SN.

Nie trzeba być Sherlockiem, żeby rozwikłać tę zagadkę. Jest dla mnie absolutnym skandalem, że prawo w Polsce zmienia się po to, żeby konkretna osoba, znajoma Ministra Sprawiedliwości, jego były współpracownik w rządzie, a obecnie osoba temu Ministrowi podległa, miała szansę kierować Sądem Najwyższym. Sądem, który jest elementem władzy „niezależnej i odrębnej od innych władz”, zgodnie z art. 173 Konstytucji.

Jeżeli prof. Manowska zostanie Prezesem SN, będzie to oznaczać, że obsadzenie kluczowego stanowiska w polskim sądownictwie zaplanowano poza władzą sądowniczą, przez władzę ustawodawczą i wykonawczą. A bajki o istniejącym w Polsce trójpodziale władzy będzie można opowiadać dzieciom.